არნო ხიდირბეგიშვილი: „საქართველოს საგარეო პოლიტიკის შესახებ“ რეზოლუციის პრიორიტეტები ერთმანეთს ეწინააღმდეგება

რედაქტორისგან

2020 წლის 25 დეკემბერს საქართველოს პარლამენტმა მიიღო განახლებული "რეზოლუცია საგარეო პოლიტიკის შესახებ", რომელიც შეიცავს ქვეყნის საგარეო პოლიტიკის სტრატეგიულ პრიორიტეტებს. როგორც პრეამბულაშია ნათქვამი, იგი "ითვალისწინებს პარლამენტის მიერ 2013 წლის 7 მარტსა და 2016 წლის 29 დეკემბერს მიღებული რეზოლუციების მთავარ მიდგომებს", "ხელმძღვანელობს საქართველოს ეროვნული ინტერესებით, საქართველოს მოქალაქეთა ურყევი ნებითა და საქართველოს კონსტიტუციის 78-ე მუხლში გამოხატული ისტორიული არჩევანით" ("კონსტიტუციურმა ორგანოებმა თავისი უფლებამოსილების ფარგლებში უნდა მიიღონ ყველა ზომა, რათა უზრუნველყონ საქართველოს სრული ინტეგრაცია ევროკავშირსა და ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაციაში”).

ჩემი აზრით, დოკუმენტის 16 პუნქტიდან უმრავლესობა წინააღმდეგობაში მოდის ერთმანეთთან, რადგან რეზოლუციაში, პრეამბულიდან დაწყებული, უგულებელყოფილია რეალ-პოლიტიკა, წინა რეზოლუციების მსგავსად, ის კვლავ აგებულია არა მიმდინარე პოლიტიკური პროცესების ანალიზზე, არამედ მოძველებულ, „მკვდარ“ მიდგომებზე, რომლებმაც განიცადეს კოსმეტიკური ცვლილებები. მოვიყვან რამდენიმე მაგალითს.

”საქართველოს საგარეო პოლიტიკის უალტერნატივო პრიორიტეტი ევროკავშირში გაწევრება”; ”საქართველოს საგარეო პოლიტიკის უალტერნატივო პრიორიტეტია ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაციაში (ნატო) გაწევრება”, - ასე იწყება შესაბამისად №2 და №3 პუნქტები, რომლებიც ეწინააღმდეგება №1 პუნქტს: ”საქართველოს უმთავრესი საგარეო–პოლიტიკური ამოცანაა ქვეყნის დეოკუპაცია, მშვიდობიანი გზითა და საერთაშორისო თანამეგობრობის მხარდაჭერით საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა, ლტოლვილთა და იძულებით გადაადგილებულ პირთა ღირსეული დაბრუნება”.

რით უკავშირდება საქართველოს სწრაფვა ნატოსა და ევროკავშირში გაწევრებისკენ აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის დაბრუნებას? - იკითხავს პოლიტიკაში გამოუცდელი მოქალაქე. იმით, პატივცემულო, რომ "ნატო არ განიხილავს ვარიანტებს, რომლებიც შეაჩერებდა ორგანიზაციის „კოლექტიური თავდაცვის შესახებ "დებულების მე -5 მუხლს აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთთან მიმართებაში", ergo - "არ განიხილავს საქართველოს ალიანსში შესვლას აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის ტერიტორიების გარეშე" - ეს არის ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაციის ოფიციალური პოზიცია. აფხაზებსა და ოსებს კი არ სურთ ევროკავშირში და, განსაკუთრებით, ნატოში შესვლა, ამიტომ გაუგებარია, თუ როგორ წარმოუდგენიათ "რეზოლუციის" ავტორებს "ქვეყნის დეოკუპაცია, ტერიტორიული მთლიანობის მშვიდობიანი გზით აღდგენა და ლტოლვილების ღირსეული დაბრუნება".

ეგებ, ამ კითხვას №7 და №8 პუნქტები უპასუხებენ: ”საქართველო გააგრძელებს რუსეთის ფედერაციასთან პრაგმატულ და პრინციპულ პოლიტიკას, რომლის მიზანია დეოკუპაციის დასრულება, ქვეყნის სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა ... საერთაშორისო მექანიზმების გამოყენებითა და ჩართულობით საქართველო განაგრძობს ინტენსიურ მუშაობას, რათა მოხდეს რუსეთიდან მომდინარე კონვენციურ და ჰიბრიდულ საფრთხეებთან გამკლავება და მათი თავიდან აცილება” (№7 პუნქტიდან);

”საქართველო გააგრძელებს რუსეთის ფედერაციის წინააღმდეგ წარმოებულ სახელმწიფოთაშორის დავებზე აქტიურ მუშაობას საბოლოო წარმატების მისაღწევად ... ამ დავების წარმატებით დასრულება რუსეთის ფედერაციის მიერ საქართველოს მოქალაქეების დარღვეული უფლებების აღდგენის ყველაზე ეფექტიანი საშუალებაა... საერთაშორისო სასამართლოების გადაწყვეტილებები საქართველოს სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის განმტკიცებისთვის მყარ სამართლებრივ საფუძველს ქმნის” (N8 პუნქტიდან).

ზემომოყვანილი არგუმენტები არადამაჯერებლად მეჩვენება - მსოფლიო პრაქტიკა აჩვენებს, რომ პუტინის რუსეთთან მიმართებაში იძულების ტაქტიკა არაეფექტიანი და კონტრპროდუქტიულიც კია, ოფიციალური თბილისი კი არ აპირებს აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის დე ფაქტო ლიდერებთან პირისპირ მოლაპარაკებას, რადგან კონფლიქტის მხარეებად მათ არ აღიარებს. გაუგებარია ისიც, თუ ამ ჩიხურ სიტუაციაში "რეზოლუციის" ავტორებს რატომ აქვთ "საერთაშორისო მექანიზმების" იმედი, რომლებიც არაეფექტიანი აღმოჩნდა აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთთან, უკრაინასა და ყარაბაღში კონფლიქტების დარეგულირებაში... მაშინაც კი, თუ მოხდა სასწაული და რუსეთი მთლიანად დატოვებს თვითგამოცხადებულ რესპუბლიკებს, ნუთუ "რეზოლუციის" ავტორებმა მოლაპარაკებების ალტერნატიული კონფიგურაცია გამოიგონეს, რომელიც უზრუნველყოფს „ლტოლვილთა და ტერიტორიების მშვიდობიანად და ღირსეულად დაბრუნებას“?

ვერ წარმომიდგენია, თუ როგორ იმუშავებს რეალურად ეს "ნოუ-ჰაუ", მაგრამ ნამდვილად მინდა ვიმედოვნებდე, რომ "რეზოლუციის" ავტორები, საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობისა და სუვერენიტეტის აღდგენის შემდეგ, გეგმავენ ქვეყნის მასშტაბით რეფერენდუმის ან პლებისციტის ჩატარებას - ისე, რომ საქართველოს ყველა მოქალაქისგან უშუალოდ, და არა IRI და NDI საშუალებით, საბოლოოდ გაარკვიონ, ეთანხმებიან თუ არა ისინი ქვეყნის ნატოში შესვლას? თუ არა, მაშინ უნდა შეიცვალოს პარლამენტის მიერ დამტკიცებული "საგარეო პოლიტიკის შესახებ რეზოლუცია" და საქართველოს კონსტიტუციის 78-ე მუხლი, რომლებიც აცხადებს საქართველოს ევროატლანტიკურ საგარეო პოლიტიკას უალტერნატივოდ, "საქართველოს ეროვნული ინტერესების, ურყევი ნებისა და მისი მოქალაქეების ისტორიული არჩევანის" საფუძველზე. საქართველოს არც ერთ მოქალაქეს არ ახსოვს, როდის გამოხატა მან ასეთი ”ურყევი ნება” და გააკეთა ასეთი ”ისტორიული არჩევანი”.

მაგრამ აქ არის ერთი წვრილმანი, რომელიც ყურადღებიდან გამორჩა პოლიტიკაში გამოუცდელ მოქალაქეებს, ევროპულ არჩევანს ევროატლანტიკურთან მცდარად რომ აკავშირებენ: თუ №2 პუნქტში მითითებულია კონკრეტული ვადები - ”... რათა 2024 წელს ქვეყანამ შეიტანოს განაცხადი ევროკავშირის სრულფასოვან წევრობაზე”, N3 პუნქტში მინიშნებაც კი არ არის - თუ როდის იმედოვნებს საქართველო ნატოში გაწევრებას. და არც შეიძლება იყოს, რადგან, როგორც ზემოთ აღინიშნა, ნატო "არ განიხილავს საქართველოს ალიანსში შესვლას აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის ტერიტორიების გარეშე";

- რადგან ჩრდილოატლანტიკური ალიანსის ოფიციალური ხელმძღვანელობის არაერთგზისი განცხადებების თანახმად, ”სტანდარტებს რომ შეესაბამებოდეს, საქართველოს ჯერ კიდევ ბევრი სამუშაო აქვს შესასრულებელი” და რომ ”ალიანსში წევრად მიღება უწინდებურად გაგრძელდება მხოლოდ ყველა წევრის სრული კონსენსუსის საფუძველზე”; რადგან ”MAP–ის მიღება უწინდებურად სავალდებულო წინაპირობაა ყველა კანდიდატისთვის და გამონაკლისი აქ არავისთვის გაკეთდება ” (შეგახსენებთ, რომ 2020 წლის 3 დეკემბერს, ნატოს წევრი–ქვეყნების მინისტერიალზე, საქართველოს ისევ არ მისცეს MAP-ი და მხოლოდ ”არსებითი პაკეტი“ განუახლეს).

ყურადღებას არ გავამახვილებ "რეზოლუციის" სხვა პუნქტებზე, სადაც სიტყვაც არ არის ნათქვამი რუსეთზე - როგორც საქართველოს ერთ-ერთ მთავარ სავაჭრო პარტნიორზე, სამაგიეროდ, საუბარია ევროკავშირთან თავისუფალი სავაჭრო ზონის შექმნაზე, რომელიც პრაქტიკულად დახურავს რუსეთის ბაზარს საქართველოსთვის და დატოვებს მას ულუკმაპუროდ (რუსეთი საქართველოსთვის ხორბლის ერთადერთი მიმწოდებელია). ”ხელისუფლების მნიშვნელოვანი ამოცანაა ევროკავშირის შიდა ბაზართან ეკონომიკური ინტეგრაციის დაჩქარება და ევროკავშირთან საერთო ეკონომიკური სივრცის შექმნა, რაც ევროკავშირში სრული ინტეგრაციის საფუძველია ევროკავშირთან ღრმა და ყოვლისმომცველი თავისუფალი სავაჭრო სივრცის შესახებ შეთანხმების შესაბამისად”, - ნათქვამია №2 პუნქტში. არადა, ჯერ კიდევ 2011 წელს რუსეთის პრეზიდენტი პუტინი აფრთხილებდა უკრაინის მაშინდელი მეთაურს, რომ რუსეთს ევროკავშირისთვის განსხვავებული ფასები აქვს საქონელსა და ტექნოლოგიებზე, განსხვავებული საბაჟო გადასახადები, ვიდრე ყოფილი სსრკ ქვეყნებისათვის, ამიტომ სპეკულაციით დაკავება –რუსეთისგან იაფად შეძენა და ევროპისთვის ძვირად მიყიდვა - აღარ გამოვა.

რეზოლუციის №4 პუნქტში თავისუფალი სავაჭრო ზონის შექმნა გათვალისწინებულია აშშ–თანაც, მაგრამ ეს, სავარაუდოდ, რუსეთის ფედერაციის შეშფოთების საგანს არ წარმოადგენს, სანამ ამ ვაჭრობის მოცულობა სერიოზული არ გახდება, ანუ არასოდეს).

შავი ზღვის რეგიონის უსაფრთხოება ”რეზოლუციაში” არაერთხელ არის ნახსენები, კერძოდ, ზემოთ მოცემულ №4 პუნქტში - აშშ-თან სტრატეგიული პარტნიორობის გაღრმავების შესახებ ამავე სახელწოდების ”ქარტიის” საფუძველზე: „განსაკუთრებული პრიორიტეტია აშშ–ისა და საქართველოს თანამშრომლობის გაძლიერება შავი ზღვის გეოსტრატეგიულ არეალში აშშ–ის ჩართულობის გაზრდის მიზნით, თავდაცვისა და უსაფრთხოების სფეროში თანამშრომლობის განმტკიცება... ";

და №6 პუნქტში - "საქართველო მიისწრაფვის შავი ზღვის რეგიონში მშვიდობის, უსაფრთხოებისა და სტაბილურობის უზრუნველყოფისკენ...", საიდანაც ვიგებთ, რომ "საქართველოსთვის პრიორიტეტულია აზერბაიჯანისა და თურქეთის რესპუბლიკებთან სტრატეგიული პარტნიორობა და სომხეთის რესპუბლიკასთან - კეთილმეზობლური და მეგობრული ურთიერთობების განმტკიცება, აგრეთვე, ბულგარეთის რესპუბლიკასთან, რუმინეთთან და უკრაინასთან - არსებული სტრატეგიული პოტენციალის მაქსიმალურად რეალიზება”.

ამავდროულად, №9, №10 და მე -11 პუნქტებში საუბარია საქართველოს მთავრობის განზრახვაზე – ”საქართველოს ხელისუფლება ხელს შეუწყობს ისრაელის სახელმწიფოსთან, ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკასთან, იაპონიასთან, კორეის რესპუბლიკასთან, ინდოეთის რესპუბლიკასთან, ცენტრალური აზიისა და ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნებთან საგარეო–ეკონომიკური, სავაჭრო და ხალხთაშორისი კავშირების განმტკიცებას. ასევე ყურადღება დაეთმობა სამხრეთ ამერიკის, აფრიკისა და ოკეანეთის რეგიონების სახელმწიფოებთან თანამშრომლობის განვითარებას”, ანუ – რუსეთის სტრატეგიული პარტნიორებთან BRICS- ში, SCO- სა და EEC- ში. ასევე ხაზგასმულია ”საქართველოს, როგორც დასავლეთის და აღმოსავლეთის დამაკავშირებელ რეგიონული კვანძის, როლისა და ფუნქციების პრიორიტეტული განვითარება“. ბუნებრივია, ზემოჩამოთვლილ ქვეყნებთან - რუსეთისა და საქართველოს საერთო პარტნიორებთან ერთად, საქართველოს გეოსტრატეგიული ლოგისტიკური შესაძლებლობების - ენერგომატარებლების ტრანზიტის და სატრანსპორტო დერეფნის ფუნქციის გამოყენებით, მათ შორის - ჩინური მეგაპროექტის "ერთი სარტყელი და ერთი გზა" ფარგლებში.

აი, კიდევ ერთი ფარული წინააღმდეგობა, რომელიც ჩადებულია "რეზოლუციაში": შეძლებს კი საქართველო შეუთავსოს სტრატეგიული პარტნიორობა თურქეთთან - ევროკავშირში ინტეგრაციას, რომელმაც თურქეთი უარყო და რომელმაც, თავის მხრივ, უარყო აზერბაიჯანი? შეძლებს კი საქართველო შეინარჩუნოს ზემომგებიანი ეკონომიკური თანამშრომლობა ჩინეთთან, ირანსა და რუსეთთან, ცენტრალური აზიისა და ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნებთან, რომელთა მიმართაც აშშ ანტაგონისტურად არის განწყობილი? თურქეთის პრეზიდენტის, ერდოღანის მიერ ახლახან შემოთავაზებული „კავკასიური პლატფორმის“ ექვსი ქვეყნიდან სამი - აზერბაიჯანი, ირანი, რუსეთი - მსოფლიო დონის ენერგომაგნატები არიან - ვინ არ ოცნებობს ასეთ პარტნიორებზე, რომლებიც, ამასთან, საქართველოს მეზობლები არიან და არ არის საჭირო მაგისტრალური მილსადენების გაჭიმვა ათასობით კილომეტრზე? რას აირჩევს საქართველოს მკვიდრი (სადაც 1 იანვრიდან ელექტროენერგია და, შედეგად, წყალი და ყველაფერი დანარჩენიც გაძვირდა): მეზობლებისგან იაფი ენერგომატარებლებით თუ დასავლეთიდან დემოკრატიით მომარაგებას?